حتماً تا به حال در کوچه و خیابان یا در پروژه‌های ساخت‌وساز، سازه‌های فلزی یا چوبی بزرگی به نام داربست را دیده‌اید. داربست‌ها سازه‌هایی موقتی هستند که در مراحل اولیه ساخت یا تعمیر ساختمان‌ها، نقش حیاتی ایفا می‌کنند. اما داربست‌ها دقیقاً چه هستند؟ چه کاربردهایی دارند؟ و ایمنی در استفاده از آن‌ها چطور رعایت می‌شود؟
در این صفحه از سایت ثبت آگهی خدمات، به زبان ساده اما جامع به بررسی داربست‌ها، انواع آن‌ها و نکات مهم ایمنی می‌پردازیم. اگر می‌خواهید اطلاعات کاملی در این زمینه به دست آورید، تا پایان با ما همراه باشید.
داربست چیست؟
داربست (Scaffold) به سازه‌های موقتی گفته می‌شود که برای حمایت از سازه اصلی و فراهم کردن دسترسی ایمن به نقاط مرتفع ساختمان‌ها به کار می‌روند. این سازه‌ها در علوم مختلف کاربرد دارند، اما آنچه در اینجا مورد بحث ما است، داربست‌های ساختمانی است که تقریباً در تمام پروژه‌های ساخت‌وساز استفاده می‌شوند.
کاربردهای داربست ساختمانی
داربست‌ها در پروژه‌های مختلفی مانند موارد زیر استفاده می‌شوند:
- ساخت سازه‌های مرتفع: کمک به کارگران برای کار در ارتفاع.
- تعمیر و نگهداری: رنگ‌آمیزی، نماشویی یا نورپردازی نما.
- نصب المان‌های خاص: مانند بیلبوردها یا تابلوهای تبلیغاتی.
داربست‌ها نه تنها دسترسی به نقاط دشوار را آسان می‌کنند، بلکه ایمنی کارگران را نیز تا حد زیادی تضمین می‌کنند.
انواع داربست‌های ساختمانی
داربست‌ها بر اساس جنس مواد و نحوه ساخت به چند دسته اصلی تقسیم می‌شوند که در ادامه به بررسی هر یک می‌پردازیم:
1. داربست چوبی
این نوع داربست از تخته‌ها و پل‌های موقتی ساخته شده و بیشتر برای پروژه‌های کوچک یا کوتاه‌مدت استفاده می‌شود. داربست‌های چوبی در دو مدل وجود دارند:
- تخته‌ای با ارتفاع کم: مناسب برای رنگ‌آمیزی ساختمان‌های کوتاه.
- نردبانی با ارتفاع زیاد: برای کار در ارتفاعات بیشتر.
2. داربست فلزی
این داربست‌ها از میله‌های فولادی ساخته شده‌اند و استحکام بالایی دارند. از داربست فلزی در پروژه‌های بزرگ ساختمانی به وفور استفاده می‌شود. ویژگی‌های کلیدی این نوع داربست عبارت‌اند از:
- قطر لوله‌ها حدود 4.8 میلی‌متر است.
- اجزای اصلی شامل لوله‌های ۳ و ۶ متری، بست و قالب است.
3. داربست معلق (پیش‌آمده)
این داربست‌ها برای مکان‌هایی که نمی‌توان از زمین داربست بنا کرد، کاربرد دارند. ویژگی مهم آن‌ها امکان تنظیم ارتفاع با استفاده از طناب یا زنجیر است. کاربردها:
- پروژه‌های نماکاری.
- تعمیرات در ارتفاعات بالا.
4. داربست خرپا
داربستی ساده با پایه‌های مثلثی است که برای پروژه‌هایی مانند رنگ‌آمیزی سقف خانه‌ها استفاده می‌شود.
5. داربست پایه‌دار
این نوع داربست، سریع و آسان نصب می‌شود و معمولاً برای پروژه‌های کوچک با ارتفاع کم (کمتر از ۴.۵ متر) استفاده می‌گردد.
6. داربست یک طرفه یا واحد
این داربست بیشتر در بنایی کاربرد دارد و به عنوان داربست لایه آجر نیز شناخته می‌شود. ویژگی‌ها:
- فاصله پایه‌ها از دیوار: 1.2 متر.
- مناسب برای دیوارهای آجری.
7. داربست دو طرفه یا دوبل
داربستی مستحکم که برای پروژه‌هایی با دیوارهای سنگی استفاده می‌شود. ویژگی بارز آن وجود دو ردیف است که ایمنی را دوچندان می‌کند.
8. داربست بازویی (کنسولی)
این داربست زمانی استفاده می‌شود که زمین مناسب برای نصب داربست وجود ندارد. پایه‌های آن به دیوار متصل می‌شوند و در صورت نیاز روی کف قرار می‌گیرند.
9. داربست اسکلتی
داربستی آماده که با کوپلینگ و قاب‌های مخصوص مونتاژ می‌شود. مناسب برای پروژه‌هایی با ارتفاع متغیر.
اجزای اصلی داربست
داربست‌ها از اجزای مختلفی تشکیل شده‌اند که هر یک نقش مهمی در ایمنی و استحکام سازه دارند. برخی از اجزای اصلی عبارت‌اند از:
- ستون داربست: لوله‌ای که وزن داربست را به زمین منتقل می‌کند.
- لوله‌های افقی سراسری: برای ایجاد تکیه‌گاه افقی.
- لوله‌های زیرتخته‌ای: برای قرار دادن تخته‌های کار.
- شمع مایل: مهارکننده تعادل داربست.
- قید دیواره درگاهی: برای اتصال داربست به دیوار.
علاوه بر این، اجزای دیگری مانند بست‌ها، توپی‌های پلاستیکی و صفحه زیر ستون نیز در ساخت داربست استفاده می‌شوند که هر یک وظیفه خاصی دارند.
نکات ایمنی در استفاده از داربست
ایمنی در استفاده از داربست اهمیت بسیاری دارد؛ زیرا کوچک‌ترین اشتباه ممکن است به خطرات جانی منجر شود. مهم‌ترین نکات ایمنی عبارت‌اند از:
- استفاده از مواد باکیفیت مانند لوله‌های استاندارد و بست‌های محکم.
- بازرسی دوره‌ای داربست، به خصوص قبل از استفاده.
- اطمینان از اینکه داربست بر روی سطحی صاف و پایدار قرار دارد.
- استفاده از تجهیزات ایمنی مانند کلاه و کمربند.