خیابان جمهوری اسلامی تهران و میدان جمهوری، از مهم‌ترین محورهای شهری، تاریخی و تجاری پایتخت به شمار می‌روند. این خیابان شرقی-غربی که از خیابان رودکی آغاز شده و تا میدان بهارستان امتداد می‌یابد، در قلب منطقه ۱۰ و ۱۱ تهران جای دارد و با اتصال به خیابان‌های کلیدی همچون ولیعصر، کارگر جنوبی، لاله‌زار، سعدی و فردوسی، نبضی حیاتی در کالبد شهر تهران محسوب می‌شود.
در این مقاله با نگاهی جامع به موقعیت جغرافیایی، پیشینه تاریخی، تحولات معماری، مسیرهای دسترسی، جاذبه‌های مهم، امکانات خدماتی و فرهنگی این منطقه، به شما کمک می‌کنیم تا شناخت دقیق‌تری از یکی از پویاترین نواحی شهری تهران پیدا کنید.
خیابان جمهوری کجاست و چه اهمیتی دارد؟
خیابان جمهوری اسلامی تهران (نام پیشین: شاه‌آباد، نادری، استانبول، شاه) یکی از طولانی‌ترین خیابان‌های تاریخی پایتخت است. این خیابان از خیابان رودکی در غرب آغاز می‌شود و تا میدان بهارستان در شرق امتداد می‌یابد. به‌دلیل تنوع خدمات، سابقه تاریخی، تمرکز مراکز تجاری و موقعیت جغرافیایی، از مهم‌ترین خیابان‌های تهران به شمار می‌آید.
این خیابان در تقاطع با محورهای مهمی چون:
- ولیعصر (پهلوی پیشین)
- کارگر جنوبی (سی‌متری سابق)
- لاله‌زار، ملت، سعدی، فلسطین و…
قرار دارد و دسترسی مستقیم به ایستگاه‌های مترو متعدد را ممکن می‌سازد.
میدان جمهوری تهران منطقه چند است؟
میدان جمهوری تهران در مرز بین منطقه ۱۰ و ۱۱ شهرداری تهران و در محله سلسبیل شمالی قرار گرفته است. این میدان، نقطه تلاقی خیابان جمهوری با خیابان کارگر، آذربایجان و نواب صفوی است و یکی از پرترددترین میادین شهر محسوب می‌شود.
پیشینه نام‌گذاری خیابان جمهوری
پیش از انقلاب، بخش‌های مختلف این خیابان نام‌های مستقلی داشتند:
- از رودکی تا ولیعصر: خیابان شاه
- از ولیعصر تا فردوسی: خیابان نادری
- از فردوسی تا سعدی: خیابان استانبول
- از سعدی تا بهارستان: شاه‌آباد
پس از انقلاب، تمامی این بخش‌ها تحت عنوان خیابان جمهوری اسلامی نام‌گذاری شدند.
معماری خیابان جمهوری؛ از هنر نو تا مدرنیسم ایرانی
در دهه‌های ۱۳۰۰ و ۱۳۱۰، معماری این خیابان الهام‌گرفته از سبک‌های غربی همچون آرت دکو، نوگرایی، ساختارگرایی و آینده‌گری بود. ساختمان‌های آن با بهره‌گیری از شیوه‌های معماری غربی، نمایی منسجم و هماهنگ در حاشیه خیابان ایجاد کردند.
ویژگی‌های معماری آن دوره عبارتند از:
- بالکن‌های بیرون‌زده
- سطوح صاف و شکسته
- تنوع در حجم و فرم
- تلفیق سبک نئوکلاسیک و هنر نو
نمونه‌هایی از این سبک را می‌توان در ساختمان‌های لاله‌زار، خیابان قوام، خیابان شاه و… مشاهده کرد.
مسیرهای دسترسی به خیابان و میدان جمهوری
مترو:
- این خیابان دارای ۶ ایستگاه مترو در امتداد خود است:
- ایستگاه شهید نواب صفوی
- ایستگاه میدان انقلاب اسلامی
- ایستگاه تئاتر شهر
- ایستگاه فردوسی
- ایستگاه سعدی
- ایستگاه بهارستان
ایستگاه اتوبوس میدان جمهوری
میدان جمهوری دارای خطوط متعددی به شمال و غرب تهران است.
خودرو شخصی:
با توجه به قرارگیری میدان جمهوری در محدوده طرح ترافیک و کنترل آلودگی هوا، تردد با خودرو نیازمند مجوز است.
مراکز و جاذبه‌های مهم در میدان جمهوری و اطراف آن
مراکز تجاری و خدماتی خیابان جمهوری:
بورس لوازم صوتی و تصویری (نمایندگی‌های سامسونگ، ال‌جی، سونی، پاناسونیک)
فروشگاه‌های لوازم آشپزخانه صنعتی (سماور، چرخ گوشت، یخچال صنعتی)
بورس لوازم الکترونیکی در ساختمان‌های فرقانی و امجد
مراکز مذهبی میدان جمهوری:
مسجد امام سجاد (نبش خیابان فخررازی، تأسیس ۱۳۲۶)
مسجد جامع جمهوری اسلامی (ساخته شده توسط کمیته امداد، مقابل فروشگاه رفاه)
مسجد هدایت (با پیشینه تاریخی، سنگ‌نوشته‌های قدیمی و ۲۵ قبر خانوادگی)
مراکز آموزشی و فرهنگی در میدان جمهوری:
دبیرستان فیروز بهرام (مدرسه زرتشتیان، بنیان‌گذاری ۱۳۱۱)
پرستشگاه آدریان تهران
درمانگاه و کتابخانه یگانگی
تاریخی و ادبی:
کافه نادری؛ پاتوق ادیبان و نویسندگان دهه ۳۰ و ۴۰ چون صادق هدایت، جلال آل‌احمد، چوبک
صنوف و بازارهای فعال خیابان جمهوری
- بورس پارچه و تریکو (تقاطع فلسطین)
- فروشگاه‌های پلاستیک‌فروشی (از تقاطع باستان)
- بازار مبل و پارچه‌مبلی (خیابان جمالزاده)
- مغازه‌های چرخ‌خیاطی صنعتی و لوازم خیاطی
- ماهی‌فروشی‌های بین چهارراه استانبول و میدان استقلال
سوالات متداول
میدان جمهوری در کدام منطقه تهران است؟
در مرز منطقه ۱۰ و ۱۱، در محله سلسبیل شمالی.
آیا خیابان جمهوری در طرح ترافیک قرار دارد؟
بله، این خیابان در محدوده کنترل آلودگی هواست.
میدان جمهوری تهران چه ایستگاه‌های مترویی دارد؟
ایستگاه‌های نواب، انقلاب، تئاتر شهر، فردوسی، سعدی و بهارستان.
چه صنوفی در خیابان جمهوری فعال هستند؟
فروش لوازم صوتی، پارچه، چرخ‌خیاطی، پلاستیک، وسایل صنعتی و…
کافه نادری کجاست؟
در خیابان جمهوری، نزدیک چهارراه فردوسی؛ کافه‌ای تاریخی با قدمت فرهنگی.
نتیجه‌گیری
خیابان و میدان جمهوری اسلامی، نه‌فقط یک مسیر شهری، بلکه یک ناحیه چندوجهی با نقش‌های فرهنگی، تاریخی، تجاری و خدماتی است. شناخت درست از این منطقه به شما کمک می‌کند در تردد شهری، کسب‌وکار، خرید، یا حتی بازدید فرهنگی انتخاب هوشمندانه‌تری داشته باشید.