گنجنامه یکی از مشهورترین دیدنی‌های تاریخی و طبیعی استان همدان است که در دامنه‌های کوه الوند و حدود پنج کیلومتری جنوب‌غربی شهر همدان واقع شده است. این مجموعه‌ی باستانی دربردارندهٔ دو سنگ‌نوشتهٔ هخامنشی از دوران پادشاهان داریوش بزرگ و خشایارشا است که بر سطح صخره‌ای در انتهای دره‌ی عباس‌آباد حکاکی شده‌اند. علاوه بر اهمیت تاریخی، گنجنامه به دلیل طبیعت چشم‌نواز (از جمله آبشار ۱۲ متری) و ایجاد یک دهکدهٔ تفریحی مجهز، ترکیبی کم‌نظیر از تاریخ کهن و گردشگری مدرن را به نمایش می‌گذارد.
موقعیت مکانی گنجنامه
گنجنامه در دامنه شمالی رشته‌کوه الوند و در انتهای درهٔ خوش‌آب‌وهوای عباس‌آباد قرار گرفته است. این مکان در حدود ۵ کیلومتری غرب شهر همدان واقع شده و ابتدای جاده‌ای است که همدان را به شهرستان تویسرکان متصل می‌کند. ارتفاع منطقه حدود ۱۸۰۰ متر از سطح دریاست و همین امر باعث آب‌وهوای معتدل و خنک آن در فصول گرم سال شده است. سنگ‌نوشته‌های باستانی گنجنامه بر دل یکی از صخره‌های کوه الوند حک شده‌اند و مشرف به آبشار طبیعی گنجنامه هستند.
وجه تسمیه گنجنامه
نام «گنجنامه» به معنای نامه یا حکایت گنج است. در گذشته، مردم باور داشتند متن این سنگ‌نوشته‌ها راز محل گنجی پنهان را آشکار می‌کند. از همین رو، آن‌ها را گنجنامه نامیدند. در دوره‌های گذشته نام‌هایی مانند «نبشت خدایان»، «جنگنامه» و «کتیبه‌های الوند» نیز برای این کتیبه‌ها رایج بوده است.
تاریخچه گنجنامه
کتیبه‌های گنجنامه بیش از ۲۵۰۰ سال قدمت دارند و متعلق به دوران داریوش بزرگ و خشایارشا، پادشاهان هخامنشی هستند. هر کتیبه دارای سه ستون نوشته به زبان‌های فارسی باستان، عیلامی و بابلی نو با خط میخی است. این کتیبه‌ها در مسیر باستانی راه شاهی قرار داشته‌اند و نماد عظمت امپراتوری هخامنشی هستند. در قرن ۱۹ میلادی، با تلاش هنری راولینسون، این کتیبه‌ها نقش مهمی در رمزگشایی خط میخی ایفا کردند.
ارزش تاریخی و فرهنگی گنجنامه
کتیبه‌های گنجنامه اسناد زنده تاریخ هخامنشی به‌شمار می‌روند. این متون مذهبی و سیاسی، از نخستین نوشته‌های سه‌زبانه ایران هستند و اطلاعات ارزشمندی درباره باورها و ساختار حکومتی آن دوران ارائه می‌دهند. همچنین گنجنامه سهم بزرگی در کشف و خوانش زبان‌های باستانی داشته و در فهرست آثار ملی ایران نیز به ثبت رسیده است.
جاذبه‌های طبیعی و گردشگری گنجنامه
گنجنامه ترکیبی از جاذبه‌های تاریخی و طبیعی است. آبشار ۱۲ متری گنجنامه، دشت میشان، کوه الوند و فضای سبز اطراف آن، این منطقه را به مقصدی بی‌نظیر برای طبیعت‌گردان و علاقه‌مندان به تاریخ تبدیل کرده‌اند. همچنین مسیرهای کوه‌نوردی، صخره‌نوردی، و مناظر چشم‌نواز این منطقه را در تمام فصول سال پرطرفدار کرده‌اند.
امکانات رفاهی و تفریحی گنجنامه
در دهکده گردشگری گنجنامه امکانات رفاهی زیادی ایجاد شده است؛ از جمله تله‌کابین، سورتمه ریلی، بانجی جامپینگ، دیواره صخره‌نوردی، زیپ‌لاین، شهربازی سرپوشیده، رستوران‌ها، کافی‌شاپ‌ها، نمازخانه، فروشگاه‌های سوغات و پارکینگ. این امکانات گنجنامه را به مقصدی مناسب برای خانواده‌ها و گردشگران در تمامی سنین تبدیل کرده‌اند.
مسیرهای دسترسی به گنجنامه
دسترسی به گنجنامه از مرکز شهر همدان بسیار آسان است. مسیر اصلی از میدان عباس‌آباد و جاده آسفالته گنجنامه می‌گذرد. این مسیر با خودروی شخصی، تاکسی یا وسایل نقلیه عمومی قابل طی‌کردن است. تابلوی راهنما در سطح شهر نصب شده است.
مسیریابی سریع به گنجنامه همدان
مسیرهای پیشنهادی از شهرهای مختلف تا گنجنامه
| مبدا | مسافت تقریبی | مسیر پیشنهادی تا گنجنامه |
|---|---|---|
| تهران | ~۳۴۰ کیلومتر | از اتوبان ساوه – همدان → ورود به شهر همدان → بلوار کولاب → میدان عباس‌آباد → گنجنامه |
| اصفهان | ~۳۶۰ کیلومتر | از طریق گلپایگان – الیگودرز – نهاوند → جاده همدان → گنجنامه |
| شیراز | ~۷۶۰ کیلومتر | مسیر شیراز – اصفهان – گلپایگان – همدان → گنجنامه |
| مشهد | ~۹۰۰ کیلومتر | مسیر مشهد – سمنان – گرمسار – تهران – ساوه – همدان → گنجنامه |
| تبریز | ~۴۲۰ کیلومتر | تبریز – زنجان – بیجار – همدان → گنجنامه |
جاذبه‌های نزدیک به گنجنامه
| جاذبه نزدیک | توضیحات |
|---|---|
| آبشار گنجنامه | آبشار طبیعی دائمی به ارتفاع ~۱۲ متر در کنار کتیبه‌ها |
| دشت میشان | مرتع کوهستانی در ارتفاع ~۲۷۰۰ متری، قابل دسترسی با تله‌کابین |
| پیست اسکی تاریک‌دره | پیست اسکی در دره مجاور، با امکانات اسکی و تله‌سیژ |
| قله الوند | بلندترین قله استان همدان، محبوب کوه‌نوردان |
| تپه عباس‌آباد | منطقه تفریحی با پارک و چشم‌انداز زیبای شهر |
بازدید از گنجنامه نه‌تنها آشنایی با شکوه تمدن ایران باستان است، بلکه فرصتی برای لذت‌بردن از طبیعت و تفریحات مدرن نیز به‌حساب می‌آید. اگر قصد سفر به همدان دارید، گنجنامه را در صدر فهرست بازدید خود قرار دهید.
